Hướng dẫn kiểm tra và thay xéc măng trong bộ hơi xylanh xe máy

Xéc măng là phiên âm bắt nguồn từ segment trong tiếng Anh, tức là vòng bạc của xe máy. 

Xéc măng có cấu tạo dưới dạng những vòng đàn hồi hở làm bằng gang xám hay hạt thép mịn lắp vào những rãnh ở pít tông trong bộ nồi hơi xylanh.

Những công dụng của Xéc măng

- Làm kín giữa pít tông và xylanh – Kềm pít tông trong xylanh

- Truyền nhiệt cho xylanh – Gớt dầu dính vào lòng xylanh

Phân loại xéc măng

Trên pít tông động cơ 4 thì có 3 loại xéc măng:

- Xéc măng lửa: Nằm ở trên cùng tiếp xúc trực tiếp với khí cháy. Mặt ngoài xéc măng này có mạ Crom để tăng độ bền nên có màu trắng xung quanh.

- Xéc măng ép (xéc măng làm kín): hình dáng giống như xéc măng trên, không mạ, thường có màu xám đậm.

- Xéc măng dầu: có nhiệm vụ gạt dầu trên lòng xylanh đưa về catte, hình dạng xéc măng này thường có lỗ ở xung quanh.

Đối với dòng Cub 81 về sau xéc măng dầu có 3 miếng, gồm hai vòng thép hai bên kẹp giữa một lò xo. Do đó thợ thường gọi là bộ bạc 5 lá.

Xéc măng được chế tạo cùng cỡ với pít tông nên trên xéc măng thường có ghi cỡ (code) giống như pít tông, vậy nên lúc lắp xéc măng cần để mặt có chữ hướng lên đầu pít tông.

Còn động cơ 2 thì chỉ có 2 loại xéc măng là lửa và làm kín, không có xéc măng dầu vì dầu làm trơn sẽ hoà trộn với xăng cháy thải ra ngoài cùng khí thoát.

Kiểm tra khe hở xéc măng

Do sự vận chuyển của pít tông nên pít tông và xéc măng di chuyển đối với xylanh, còn pít tông thì di chuyển đối với xéc măng. Vì vậy sau một thời gian vận chuyển xung quanh xéc măng, rãnh pít tông và cạnh xéc măng bị mòn và hở, hoà khí, khí cháy lọt xuống catte sức ép yếu đi và nhớt được đưa lên phòng nổ làm chết bugi do mau đóng chấu, phòng nổ mau đóng muội than.

Vậy để kiểm tra xéc măng có bị hở hay không, bạn cần làm theo những bước sau.

Kiểm tra khe hở miệng:

Tháo  xéc măng ra khỏi pít tông, chùi sạch  xéc măng, xylanh, pít tông.

- Đặt  xéc măng vào lòng xylanh.

- Dùng đầu pít tông đẩy  xéc măng xuống ½ khoảng chạy.

- Lấy thước đo khoảng hở để giữa 2 miệng của  xéc măng, khe hở này vào khoảng 0.15 mm. Nếu ít hơn phải dùng giũa mịn hay giấy nhám rà lại, nếu lớn 0.50 mm thì phải thay  xéc măng mới.

- Trên thực tế ít ai dùng thước đo khe hở mà đưa xylanh lên ánh sáng và xem khe hở cỡ sợi tóc là được.

Kiểm tra khe hở giữa  xéc măng và rãnh xéc măng:

- Tháo xéc măng ra khỏi pít tông chùi sạch sẽ.

- Lấy xéc măng để lưng  xéc măng vào rãnh tương ứng.

- Xoay xéc măng xung quanh rãnh xéc măng.

- Vừa xoay vừa quan sát mọi vị trí xéc măng đều nằm lọt dưới rãnh và thấp hơn khoảng 0.25mm.

- Cũng ở mọi vị trí xéc măng xoay tự do vừa vặn trong rãnh. Khe hở này theo tiêu chuẩn từ 0.01 mm – 0.045 mm.

- Nếu khe hở quá ít thì xéc măng sẽ bị kẹt (dính) trong rãnh, nếu lớn quá động cơ sẽ lên dầu.

Nếu pít tông cũ muốn dùng lại ta phải dùng một  xéc măng gãy để nạo rãnh cho sạch muội than trước khi kiểm tra. Không nên dùng đầu vặn vít hay lưỡi cưa để nạo rãnh vì làm như thế không những không đều mà còn hư rãnh.